O projekcie

Pomimo bliskości geograficznej między polską i niemiecką wspólnotą komunikatywną można mówić o dzielącym je dystansie komunikacyjnym. Istniejące pomiędzy sąsiadującymi krajami asymetrie w zakresie polityki i gospodarki, często potęgowane przez balast historyczny, stają się w przekazie medialnym często czynnikami wywołującymi afekty, wiążącymi poznanie ze sferą emocji. Fakt ten może rzutować na wytworzenie się w danej wspólnocie niepełnej lub zafałszowanej wiedzy o europejskim partnerze.
Niniejszy projekt ogniskuje swoje zainteresowanie badawcze na następujących pytaniach:

W jaki sposób afekty, postrzegane jako znaki lub kompleksy znaków i komunikacyjne praktyki afektywne, konstruowane są w polskich i niemieckich dyskursach medialnych?
Za pomocą jakich środków i strategii oraz w jakim celu afekty współformują dyskursy i „infekują” aktorów dyskursu?
Jak kreowane są określone, afektywnie zabarwione sensy i obrazy świata, które podlegają dystrybucji, reprodukcji i transformacji?
Czy nastawienie emocjonalne w odniesieniu do tego samego zdarzenia w dyskursach medialnych zmienia się pod wpływem czynników politycznych i/lub ekonomicznych (dochodzi do eskalacji lub deeskalacji), czy też pozostaje niezmienne?
Czy afekty mogą przyczyniać się do transformacji istniejących porządków, znaczeń itp., czy mogą zacierać mentalne granice (stereotypy) i dynamizować określone procesy?

Przedmiot badań:

Przedmiotem analizy będą określone wydarzenia społeczno-polityczne, charakteryzujące się najczęściej znacznym potencjałem konfliktowym, które w medialnych przekazach stają się często odmiennie nacechowanymi afektywnie konstruktami, „zdarzeniami dyskursywnymi”. W celu zbadania afektów pojawiających się w polskich i niemieckich dyskursach medialnych konieczne jest wyznaczenie konkretnych „centrów agoniczności” (Felder), w których rozgrywają się walki semantyczne. W odniesieniu do takich zakresów jak polityka, historia, społeczeństwo, gospodarka i kultura, można uwzględnić następujące, często kontrowersyjne wydarzenia medialne o większym lub mniejszym potencjale afektywnym, które miały wymiar transnarodowy (ogólnoeuropejski), np. ratyfikacja traktatu reformującego Unię Europejską (2007), wejście Polski do strefy Schengen (2007), kryzys bankowy i finansowy (2008/09), konflikt wokół gazociągu północnego (Nord Stream) (2011, 2012), konflikt wokół przyjmowania uchodźców oraz postępowania z falą migracji (od 2015), brexit (2016), spory o reparacje wojenne (2017, 2018) i inne.

Metoda:

Charakterystyczne dla prezentowanego projektu naukowego jest podejście multimetodyczne, inter- względnie transdyscyplinarne. W ramach lingwistyki sprofilowanej kulturoznawczo zintegrowane zostaną różne koncepcje postępowania badawczego: lingwistyczna analiza dyskursu, badania nad emocjami/afektami oraz lingwistyka mediów/medialności.

Korpus:

Aby zrealizować cel projektu, stworzony zostanie korpus składający się z tekstów medialnych pochodzących z gazet i czasopism drukowanych i/lub cyfrowych oraz z portali internetowych, reprezentujących różne rodzaje tekstów prasowych, powiązanych ze sobą tematycznie, mających charakter informacyjny lub komentujący, powstałych w określonym przedziale czasowym (2004 – 2019). Najnowsze zdarzenia dyskursywne, w coraz większym stopniu naznaczone przez Internet, zostaną poddane analizie także na przykładzie memów i tweetów.
Okres 15 lat umożliwia dogłębną eksplikację dominującego profilu afektów w komunikacji medialnej między obydwoma wspólnotami, z uwzględnieniem jego stabilności lub zmienności pod względem czasowym.

Znaczenie projektu:

Wyniki planowanych studiów mogłyby stać się ważnymi bodźcami dla przygotowania wytycznych, jak prowadzić świadomą, racjonalnie przemyślną i dyskursywnie realizowaną „politykę afektów”. W przestrzeni medialnej mogłaby ona, dzięki umiejętnie podejmowanym aktywnościom, efektywnie przyczynić się do zredukowania potencjalnych napięć oraz do uniknięcia negatywnych skutków określonych działań komunikacyjnych. W ten sposób projekt stałby się generatorem impulsów do dalszych badań nad relacjami między polityką a emocjami, także w obszarze związanym z polityką kształcenia. Konkretne obszary zastosowania wyników projektu zarysują się w praktyce, np. w ramach pedagogiki interkulturowej.
Wyniki projektu udostępniane będą na stronie internetowej różnym grupom zainteresowanych (badaczom/badaczkom dyskursu, komunikacji, mediów, emocji, polityki itp. w polskiej i niemieckiej przestrzeni naukowej).